In de politie-cao 2022-2024 hebben de werkgever en de bonden afgesproken de spelregels voor een aantal arbeidsvoorwaarden te vereenvoudigen en/of beter op elkaar af te stemmen. Het gaat om de vergoeding voor verschuivingen in roosters, het doorbetaald kwijtschelden van werkuren (cao-compensatie) en de gevallen waarin medewerkers overuren kunnen declareren. In april 2025 werd over de concrete wijzigingen een akkoord bereikt. Sinds 1 november zijn deze officieel van kracht.
De aanpassingen zijn door de werkgever en de bonden vastgelegd in een uitlegdocument, waarin ook de nodige praktijkvoorbeelden te vinden zijn. Dit document vervangt de zogenaamde A4-brochure van 19 december 2011 over de spelregels op het gebied van de verschuivingsvergoeding, de cao-compensatie en overwerk.
Hieronder een overzicht van de veranderingen, eveneens voorzien van de nodige voorbeelden. Aan deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend. Aanvullende informatie of advies nodig? Mail de NPB!
Cao-compensatie
Om de veiligheid en/of gezondheid van een politiemedewerker te beschermen kan een leidinggevende hem de dienstopdracht geven eerder dan het officiële einde van een dienst naar huis te gaan of later aan een volgende dienst te beginnen. De kwijtgescholden uren worden dan beschouwd als gewerkte uren en gewoon van het jaarwerkplan van de medewerker afgetrokken. Hij krijgt ze volledig doorbetaald en hoeft ze niet in te halen.
Deze vorm van kwijtschelding is door de werkgever en de bonden vastgelegd in de politie-cao 2005/2007. Wellicht dankt de afspraak daaraan de wat vage naam cao-compensatie.
Uitbreiding naar het zeven-dagenrooster
Tot op heden was deze doorbetaalde kwijtschelding om veiligheids- of gezondheidsredenen alleen mogelijk binnen het vier-dagenrooster. Vanaf 1 november 2025 wordt de toepassing uitgebreid naar het zeven-dagenrooster. Dit levert extra rechtszekerheid op.
Voortaan weet je dus over een langere termijn welke diensten je sowieso uitbetaald krijgt, ongeacht eventuele tussentijdse beslissingen van je chef. Leiden die op een bepaalde dag tot een kortere werktijd dan in het zeven-dagenrooster stond, dan kun je de ontbrekende uren in BVCM verantwoorden als cao-comp. Je krijgt ze dan volledig doorbetaald – inclusief de inconveniëntenvergoeding (onregelmatigheidstoeslag of ORT).
VOORBEELD A
Je bent op zaterdag ingepland voor een dienst van 07.00 tot 16.30 uur in verband met een evenement. Op de dag zelf constateert je leidinggevende om 14.30 uur dat het evenement veel minder inzet vergt en er geen vervangende werkzaamheden voorhanden zijn. Je mag twee uur eerder stoppen met je dienst.
De uren van 14.30 tot 16.30 verantwoord je dan als cao-comp. Dit geeft je de zekerheid dat je deze uren later niet hoeft in te halen en volledig doorbetaald krijgt – inclusief de ORT (inconveniëntenvergoeding).
VOORBEELD B
Je hebt op maandag een dienst met je vierde reanimatie in één week. Je zit er behoorlijk doorheen. Je leidinggevende besluit dat je de twee daaropvolgende dagen niet hoeft te komen werken.
Je verantwoordt de arbeidsuren van deze diensten als cao-comp. Dit geeft je de zekerheid dat je deze uren later niet hoeft in te halen en je behoudt de inconveniëntenvergoeding voor die diensten.
Verschuivingsvergoeding
Sinds 2008 hebben politiemedewerkers in drie gevallen recht op een vergoeding als er in het dienstbelang (= omdat het korps het noodzakelijk vindt) verschuivingen plaatsvinden in eerder bekendgemaakte roosters. Er zijn vier soorten dienstroosters.
- Perioderooster – 28 dagen voor de startdatum van een periode bekend gemaakt;
- Dienstrooster – 7 dagen voor de startdatum van een periode bekend gemaakt;
- Dagrooster variant 1: de dag van vandaag plus de volgende 7 kalenderdagen;
- Dagrooster variant 2: de dag van vandaag plus de volgende 3 kalenderdagen.
Er zijn drie soorten verschuivingen die aanspraak op een vergoeding opleveren.
- Een verschuiving van een vrije zondag of een dag in de wekelijkse rusttijd in het perioderooster naar een andere dag in het dienstrooster.
- Een verschuiving van een vrije dag in het dienstrooster naar een andere dag in het dagrooster.
- Een verschuiving van de begin- en eindtijd van een dienst in de laatste vier dagen voor de betreffende dienst (alleen mogelijk met schriftelijk vastgelegde instemming van de betreffende medewerker).
De verschuivingsvergoeding wordt per uur toegekend en is gelijk aan de overwerktoeslag per uur.
Het vaststellen van het recht op een verschuivingsvergoeding gebeurt door per roosterperiode eenmalig terug te kijken. Wat verandert daarbij vanaf 1 november 2025?
- Uitbetalingsdrempel definitief weg
Aanvankelijk gold voor toekenning van een verschuivingsvergoeding een drempel van acht verschoven uren ten opzichte van het perioderooster en dienstrooster SAMEN. Dat wil zeggen: alleen het aantal uren (of delen van uren) boven de eerste acht uur kwam voor vergoeding in aanmerking. Deze drempel was al tijdelijk afgeschaft, maar verdwijnt definitief. Vanaf 1 november 2025 tellen alle verschoven uren (of delen daarvan) dus mee voor de vergoeding – ook de eerste acht. - Berekeningsgrondslag realistischer
Tot nu toe gold een verschoven wekelijkse rustdag of vrije zondag automatisch als een dienst van acht uur – ook als iemand die dag in feite minder dan acht uur had gewerkt. Vanaf 1 november 2025 wordt bij het vaststellen van de verschoven uren in het perioderooster uitgegaan van de feitelijk gewerkte uren. - Aanspraak voortaan ook bij rampen
In geval van een ramp kan het uiteraard noodzakelijk zijn de gemaakte roosters volledig om te gooien om zo spoedig mogelijk de benodigde politie-inzet te kunnen realiseren. Sinds 1 november is officieel vastgelegd dat ook al deze verschuivingen meetellen voor de toekenning van een verschuivingsvergoeding.
- Verschuivingen vastgesteld per kalenderdag
Met ingang van 1 november 2025 is in de rechtspositie opgenomen dat een dagrooster wordt vastgesteld per kalenderdag en dat het verschuiven van uren van de ene naar de andere kalenderdag niet mogelijk is. Deze werkwijze was in BVCM altijd al zo ingeregeld, maar deze afspraken waren nog niet formeel vastgelegd.
VOORBEELD: In een vastgesteld dagrooster staat voor een medewerker op een bepaalde dag een late dienst van 14.00 tot 23.00 uur. De werkgever wil die dienst wijzigen in een nachtdienst van 22.00 tot 07.00 uur. Dat kan dan niet door de late dienst in zijn geheel op te schuiven over de daggrens heen. Er vinden dan op twee kalenderdagen verschuivingen in diensten plaats EN de medewerker heeft recht op kwijtschelding van de geplande uren die hij door dit besluit van de werkgever – twee dagdiensten worden één nachtdienst – niet heeft hoeven werken (cao-compensatie). KLIK HIER voor een uitwerking van dit voorbeeld. - Diensten rondom een vrije dag
De dienst voor een vrije dag moet uiterlijk om 23.00 uur eindigen en na een vrije dag kan de dienst pas om 07.00 uur beginnen. Deze tijden kunnen worden aangepast naar respectievelijk 24.00 uur en 06.00 uur, maar vanaf 1 november 2025 alleen als een individuele medewerker daarmee instemt. Er is een eind gemaakt aan de situatie waarin een Ondernemingsraad binnen een eenheid voor alle medewerkers gelijktijdig afwijkende afspraken kon maken. Voortaan is zo’n afspraak alleen mogelijk tussen een medewerker en de leidinggevende. - Lagere ORT door verschuivingen
Een verschuiving in het dagrooster kan leiden tot een lagere onregelmatigheidstoeslag of ORT (inconveniëntenvergoeding). In de regelgeving is vastgelegd dat je in dat geval geen aanspraak kunt maken op financiële compensatie. De ORT wordt voortaan alleen nog toegekend voor daadwerkelijk gewerkte uren en uren die als cao-comp worden verantwoord. - Teruggedraaide verschuivingen
Onveranderd is gebleven dat roosterverschuivingen die tussentijds met instemming van de medewerker worden teruggedraaid niet voor vergoeding in aanmerking komen.
VOORBEELD: Een medewerker stemt ermee in dat hij twee dagen later een late dienst draait in plaats van een vroege dienst. De dag erna stemt hij in ermee in dat hij toch de oorspronkelijke vroege dienst draait. In dit geval was er een vroege dienst vastgesteld in het dagrooster en uiteindelijk wordt er ook een vroege dienst geregistreerd. Er is dan geen recht op verschuivingsvergoeding.
Overuren
Overuren zijn door omstandigheden extra gewerkte uren bovenop het vermelde aantal uren in je rooster. Kenmerkend is dat ze niet van tevoren waren ingepland. Meeruren zijn de uren die op jaarbasis meer hebt gewerkt dankzij extra inroostering. Kenmerkend voor deze uren is dus dat ze wel vooraf zijn ingepland. De eindstand van BVCM-periode 13 laat zien of jouw jaarwerkplan op nul uitkomt of dat je minderuren of meeruren gemaakt hebt.
1. Overuren bij dienstreizen
Het is voor de werkgever ondoenlijk om de reistijd bij dienstreizen in het rooster te verwerken. Daarvoor is de verscheidenheid aan reistijden van de individuele medewerkers gewoon te groot. De komst van Anders Roosteren en plaats- en tijdonafhankelijk werken versterkt deze complexiteit alleen maar.
Tot op heden was het gebruikelijk dat je na het maken van een dienstreis de reistijd kon declareren als overuren. Met ingang van 1 november 2025 geldt dat alleen nog voor dienstreizen waarvan je maximaal vier dagen van tevoren te horen hebt gekregen dat je ze moest gaan maken.
Als je meer dan vier dagen van tevoren van een komende dienstreis op de hoogte was – of redelijkerwijs had kunnen zijn – dan moet je de reistijd in BVCM als meeruren verantwoorden en NIET het vakje DB (dienstbelang) aanvinken. Dat geldt ongeacht of de dienstreis wel of niet vooraf in het plansysteem is vastgelegd.
Bepalend voor het wel of niet kunnen declareren van reistijd als overuren hangt voortaan dus af van het moment waarop je op de hoogte bent gesteld. Ten aanzien van eventuele extra reistijd bovenop de reguliere reistijd (door files, OV-vertraging, omleidingen, lekke band) geldt hetzelfde als voor de reguliere reistijd.
VOORBEELD A
Een collega die in Groningen woont krijgt te horen dat hij over drie maanden twee opleidingsdagen (met overnachting) bij het PIOG in Ossendrecht dient te volgen. Bij de vaststelling van het dagrooster is de reistijd niet in zijn rooster opgenomen. Hij dient deze uren dan als meeruren te verantwoorden.
Stel dat hij op de terugweg van de laatste cursusdag vertraging oploopt in het openbaar vervoer en zijn reis 2,5 uur duurt in plaats van – zoals normaal gesproken – twee uur. Ook dit half uur extra wordt niet als overwerk aangemerkt. Hij moet de totale reistijd van 2,5 uur volledig verantwoorden als meeruren.
VOORBEELD B
Een deze week geconsigneerde ME’er krijgt vandaag te horen dat hij morgen bijstand dient te verlenen op zijn oorspronkelijke geplande vrije dag. In dit geval tellen zowel de reistijd als de dienst zelf als overuren. De medewerker nam er immers pas kennis van binnen het vastgestelde vier-dagen-dagrooster.
2. Overuren bij meerdaagse opleidingen
In verband met meerdaagse opleidingen bestaat geen aanspraak op overuren en cao-comp als het volgen van de opleiding in totaal niet meer uren heeft gekost dan het vooraf vastgestelde aantal opleidingsuren per week.
VOORBEELD
Je bent ingepland voor een ME-opleiding. Het geplande aantal opleidingsuren per week is in totaal 40 uur: maandag tot en met vrijdag, acht uur per dag. In de nacht van woensdag op donderdag worden de cursisten gewekt voor een nachtelijke oefening die twee uur duurt. Op vrijdag word je twee uur eerder dan vastgesteld in het dagrooster naar huis gestuurd.
In dit geval is het totaal aan gerealiseerde opleidingsuren in deze week gelijk aan het geplande aantal opleidingsuren. Je hebt daardoor geen recht op overuren ten aanzien van de nachtelijke oefening en geen recht op cao-comp voor de kwijtgescholden uren op vrijdag.
LET OP: Je hebt wel recht op de onregelmatigheidstoeslag (ORT) voor de uren van de nachtoefening. Die uren kun je dus wel afzonderlijk in BVCM verantwoorden, maar zonder ‘dienstbelang’ aan te vinken. Vervolgens verantwoord je op vrijdag twee uur minder dan gepland.
3. Teruggedraaide aanzeggingen van overuren
Teruggedraaide verschuivingen in roosters tellen niet mee voor de toekenning van een verschuivingsvergoeding. Datzelfde geldt voor teruggedraaide aanzeggingen van overuren.
VOORBEELD
Een medewerker krijgt op dinsdagmorgen te horen dat hij de dag erna in ME-verband wordt ingezet vanwege een plotselinge demonstratie. De woensdag is een vrije dag in het rooster van deze collega. De dienst wordt ingepland en leidt tot 8 uur overwerk.
Op dinsdagavond blijkt dat de demonstratie geen doorgang zal vinden. De inzet van de ME gaat niet door en de eerder aangezegde dienst voor de medewerker vervalt. Daarmee wordt de woensdag weer een vrije dag. Er is in dit geval geen sprake van overuren en dus ook geen recht op een overurenvergoeding of cao-comp.
Meer lezen over de toepassing van de regels ten aanzien van de cao-compensatie, de verschuivingsvergoeding en overwerk? KLIK HIER voor het officiële uitlegdocument, geproduceerd door het korps en de politiebonden.
Dit document vervangt de A4-brochure over deze onderwerpen van 19 december 2011.