Het is een onderwerp waaraan de media geen enkele aandacht besteden in de aanloop naar de verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer: het drugsbeleid vanaf 2026. Opmerkelijk, want de politieke keuzes op dat gebied zijn van grote invloed op… de inhoud, de kwaliteit en de risico’s van het politiewerk in Nederland. Op vrijdagmiddag 7 november presenteert LEAP Nederland daarover een webinar van een uur vanuit het Huis voor Veiligheid in Baarn. We bespreken dan de stelling: politiemensen verdienen een realistischer drugsbeleid dan de huidige ‘war on drugs’.
LEAP Nederland bestaat sinds juni 2022. Het is een van de Europese takken van een maatschappelijke beweging van vooral politiemensen die rond het jaar 2000 ontstond in Amerika. Daar kwamen steeds meer collega’s op basis van hun eigen werkervaringen tot de conclusie dat het verbieden en strafrechtelijk bestrijden van drugshandel eigenlijk helemaal geen doeltreffende manier is om (de negatieve gevolgen van) het drugsgebruik in de samenleving onder controle te krijgen.
Sterker nog: het is een aanpak die heel veel geld en politie-inzet vraagt, juist meer onveiligheid oplevert en (undercover) agenten onnodig gevaarlijk werk laat doen, wat menigeen hun gezondheid of zelfs hun leven kost.
De voormalige Amerikaanse drugsbestrijders verenigden zich met andere (praktijk)deskundigen – officieren van justitie, rechters, journalisten, wetenschappers – in Law Enforcement Against Prohibition (LEAP). Samen probeerden ze politieke invloed uit te oefenen om de terugkeer naar een ander drugsbeleid voor elkaar te krijgen.
Inmiddels heeft de beweging ook in Europa voet aan de grond gekregen, met als prominent kopstuk onze Engelse oud-collega Neil Woods (foto), schrijver van onder andere het boek ‘Good cop bad war’. Daarin beschrijft hij op huiveringwekkende wijze zijn ‘avonturen’ als undercover rechercheur. Die hebben de maatschappij op drugsgebied uiteindelijk weinig vooruitgang opgeleverd en hem persoonlijk levenslang PTSS.
De afkorting LEAP staat tegenwoordig trouwens voor Law Enforcement Action Partnership. Het streven van de beweging is niet langer alleen het bouwen van maatschappelijk draagvlak voor een ander drugsbeleid, maar ook voor evidence based policing.
Ikzelf raakte tijdens mijn laatste jaar als NPB-voorzitter (2008) betrokken bij LEAP als internationale organisatie. Tot februari 2025 was ik secretaris van LEAP Nederland. Door leeftijd en gezondheid heb ik inmiddels een stapje teruggedaan. Maar ik zet me nog altijd graag in voor het hoofddoel van de beweging: het verzamelen en verspreiden van de feiten over het drugsbeleid, met name door persoonlijke getuigenissen van politiemensen en wetenschappers.
Een proces van waarheidsvinding dat hopelijk op afzienbare termijn voldoende politieke partijen ervan zal overtuigen dat een verstandiger drugsbeleid mogelijk en wenselijk of zelfs noodzakelijk is – in Nederland en internationaal. De moeite waard om me nog voor in te spannen!
In dat proces van waarheidsvinding past ook het webinar dat LEAP Nederland op vrijdag 7 november presenteert vanuit het Huis voor Veiligheid. Met twee (deskundige) collega’s bespreek ik dan de feiten over de war on drugs, drugsgebruik als maatschappelijk fenomeen en de gevolgen van het huidige drugsbeleid voor het politiewerk in Nederland. Last but not least bekijken we het redelijke alternatief voor de war on drugs en de eerste stappen die nu al mogelijk zijn op weg daarnaartoe.
Dit webinar is tussen 13.30 en 14.30 uur via een livestream te volgen. De toegangslink is vanaf 12.00 uur te vinden op de NPB-website.
Wellicht ben je benieuwd naar de tussenstand wat betreft de politieke partijen in Nederland. Afgaande op de verkiezingsprogramma’s die ze dit jaar hebben gepubliceerd zijn er nog altijd twee kampen te onderscheiden.
Je hebt politieke partijen die de war on drugs steunen en bij voorkeur nog willen intensiveren. Uitgesproken teksten daarover vind je bij PVV, VVD, BBB, CDA, ChristenUnie, SGP, NSC en JA21. Hun uitgangspunt is dat drugsgebruik per definitie een kwaad is (een misdaad dan wel een zonde), dat de overheid uit de maatschappij moet laten verdwijnen door betrokkenen op te sporen en te (laten) bestraffen.
In de meeste gevallen wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen soft- en harddrugs. VVD, JA21 en NSC zijn wat dat betreft de uitzonderingen. Het CDA en de andere religieus geïnspireerde partijen melden bijvoorbeeld allemaal uitdrukkelijk dat ze het experiment met gereguleerde wietverkoop willen stopzetten.
In het tweede kamp zitten de partijen die een terugkeer bepleiten naar het omgaan met drugs als een gezondheidsprobleem in plaats van een moreel probleem. Het criminaliseren van drugs moet worden vervangen door het reguleren van de beschikbaarheid, vinden GroenLinks/PvdA, D66, Volt, SP en Partij voor de Dieren.
Waarom zouden we als samenleving anders met de risico’s van het nuttigen van alcohol en nicotine omgaan dan met de risico’s van het gebruik van wiet, MDMA of cocaïne? D66 stelt in zijn verkiezingsprogramma zelfs met zoveel woorden: ‘De war on drugs is zinloos. Het is tijd voor een nieuwe koers: regulering in plaats van repressie, hand in hand gaan met stevige handhaving om het criminele verdienmodel te doorbreken.’
Januari 2024: volle bak in de HUB50 in Utrecht voor de LEAP-themadag Hoe verder met het drugsbeleid?
Persoonlijk hecht ik veel waarde aan een publiek gezag die de persoonlijke vrijheid op drugsgebied zo groot mogelijk houdt (iedere volwassene gaat over zijn eigen lichaam) op basis van een effectieve regulering van de consumptiemogelijkheden. Dat is voor mij als burger een belangrijk argument tegen het huidige drugsbeleid.
Veiligheidsrisico’s
Daarnaast heb ik als oud-politieman ook moeite met de enorme politie-inzet die de drugsbestrijding vraagt ten koste van andere politietaken EN met de veiligheidsrisico’s die individuele collega’s lopen in de confrontatie met drugscriminelen. Ook individuele burgers lopen daardoor trouwens extra veiligheidsrisico’s, zoals we de laatste jaren helaas herhaaldelijk hebben gezien.
Opsporingscapaciteit
Die zorgen leven ook onder collega’s die nog in actieve dienst zijn. Een van mijn mede-bestuursleden bij LEAP Nederland is Joop de Schepper, plaatsvervangend politiechef van de eenheid Landelijke Opsporing. Tijdens een LEAP-symposium in de HUB50 van de Nationale Politie in Utrecht sprak hij begin vorig jaar over de medeverantwoordelijkheid van politiemensen voor de principiële insteek van het drugsbeleid en deed daarbij de volgende oproep.
‘Opsporingssuccessen genoeg, maar het wordt tijd om de maatschappelijke effecten daarvan met elkaar te bespreken. Vallen die tegen, dan is het raadzaam om te heroverwegen of je 60 tot 70 procent van je opsporingscapaciteit voor dit doel wilt blijven inzetten. Is dat maatschappelijk verantwoord in een tijd waarin de roep om het aanpakken van andere veiligheidsproblemen (zedenmisdrijven, cybercrime, femicide, milieucriminaliteit, mensenhandel) steeds luider wordt?’
Laten we gehoor geven aan zijn oproep: samen de feiten op een rijtje zetten en kijken tot wat voor conclusies we dan (kunnen) komen. Ons webinar is op vrijdag 7 november van 13.30 tot 14.30 uur te volgen via een livestream. De toegangslink is die dag vanaf 12.00 uur te vinden op de NPB-website.
Graag tot ziens op 7 november!
