‘Bij de politie zijn er, net als in de maatschappij in het algemeen, mensen die met suïcidale gedachten rondlopen. Het komt veel meer voor dan je misschien denkt. Dat kan dus heel goed een collega in je naaste omgeving zijn’, benadrukt Martine. Ze geeft aan dat de 1.862 door het CBS geregistreerde zelfdodingen vorig jaar maar een topje van de ijsberg zijn. Verreweg de grootste groep die nadenkt over suïcide bevindt zich nog onder het wateroppervlak. ‘En dat geldt bij de politie ook, dus dat zijn juist de collega’s waar we de aandacht op willen en moeten richten.’
Signaleren is hierbij een eerste belangrijk element. ‘We moeten er ons met z’n allen bewust van zijn dat het bestaat. Ook binnen een ‘sterke organisatie’ als de onze. Waarbij het absoluut niet alleen maar gaat om de collega’s in uniform. Het geldt voor alle medewerkers, want het komt in alle lagen voor’, vervolgt ze. Vaak zitten de signalen verscholen in bijna terloopse opmerkingen. ‘Voor mij hoeft het niet meer’, ‘ik ben anderen alleen maar tot last’ of ‘wie zal mij nou missen’ zijn daarvoor geijkte voorbeelden. ‘Als iemand dat soort dingen zegt, dan moet je alert worden. Achter zo’n opmerking kan heel wat schuilgaan.’
De vervolgstap is om op de opmerking in te haken en het gesprek te beginnen. Vraag wat de collega bedoelt met de opmerking, vraag of de collega iets dwars zit? Wat bedoelt diegene precies? Durf te vragen of de opmerking betekent dat iemand erover nadenkt om een einde aan zijn leven te maken. ‘Dat je er concreet op ingaat en luistert is een heel belangrijke stap. Deze mensen voelen zich heel vaak niet gezien, niet gehoord en niet begrepen. Dat jij het wel opmerkt, maakt al een wereld van verschil’, legt Martine uit, die begrijpt dat het gesprek openen niet altijd gemakkelijk voelt. ‘Op het onderwerp suïcide rust nog steeds een taboe, hoewel het erover praten zo belangrijk is. Het is dan vooral een kwestie van vragen stellen en aandacht geven aan het antwoord dat je krijgt. Heel vaak zie je dat mensen meteen oplossingen gaan bieden. In de trant van: kijk toch eens naar alle goede dingen in je leven. Maar geloof me, dat hebben deze mensen echt al wel gedaan. Het is dan veel beter dat je luistert naar hun verhaal, naar hoe ze op dat punt zijn beland.’
Door het gesprek te openen, kan de hulp aan de collega in kwestie starten. ‘Besef dan wel dat jij dat niet allemaal zelf hoeft te doen. En dat je daar ook niet verantwoordelijk voor wordt als je iemand aanspreekt en luistert. Binnen de politieorganisatie zijn verschillende deskundigen – bijvoorbeeld de eenheidspsycholoog of bedrijfsmaatschappelijk werker – beschikbaar voor het daadwerkelijke hulptraject. Hierover is informatie te vinden op intranet.. Buiten het werk is de huisarts natuurlijk ook een prima optie. Dat zijn de aangewezen professionals voor de daadwerkelijke hulp. Jij levert met die eerste actie al een grote waardevolle bijdrage. Puur door iemand te zien en te luisteren. Wat daarna volgt, ligt in de handen van de deskundigen. Maar in feite heb jij dan al heel veel gedaan.’
Signaleren is belangrijkBelangrijkste vervolgstapAl heel veel gedaan