Het derde rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid over de taakuitvoering binnen de Landelijke Eenheid geeft opnieuw een zorgelijk beeld van falend leiderschap. De ACP en NPB waarschuwen al jaren voor de risico’s en spanningen die dat oplevert voor de medewerkers van cruciale opsporingsdiensten. Ze zijn er niet gerust op dat kritische rapporten genoeg zijn om de korpsleiding tot de noodzakelijke maatregelen aan te sporen.
Het nieuwste rapport van de Inspectie betreft de afdeling Afgeschermde Operaties (AO) van de Dienst Speciale Operaties (DSO). Eerder verschenen onderzoeksrapporten over de Dienst Landelijke Informatieorganisatie (DLIO, januari 2021) en het cluster Contraterrorisme, Radicalisering en Extremisme (december 2021). Dit voorjaar volgt ter afsluiting een (beschouwend) rapport over de organisatorische inbedding van en de sturing op de afdelingen en de diensten binnen de Landelijke Eenheid.
Net als eerder over de DLIO en het cluster Contraterrorisme is de Inspectie ook kritisch over de realisatie van de organisatiedoelstellingen, de sturing en de cultuur binnen de afdeling AO. Wederom stelt zij dat de aangetroffen knelpunten leiden tot potentiële risico’s in de taakuitvoering van AO. Risico’s die al daadwerkelijk tot tragische gevolgen hebben geleid binnen het team ‘Werken Onder Dekmantel’.
De laatste jaren hebben de ACP en NPB tientallen politiemensen begeleid die in de problemen zijn gekomen door hun werk voor de dienst Werken Onder Dekmantel (WOD). Deze collega’s worden op zeer riskante wijze ingezet voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Het is pijnlijk dat zij naast dit intensieve werk ook een gevecht moesten voeren voor betere werkomstandigheden en erkenning van het vak politie-infiltrant – en daarvoor vaak een hoge prijs betaalden. Het absolute dieptepunt zijn de drie zelfdodingen onder het uitvoerend personeel. Dit heeft diepe wonden geslagen. Het in november 2021 verschenen rapport-Brouwer (‘Uit het zicht’) beschrijft hoe ernstig de situatie is.
Enerzijds zijn we als politiebonden blij met het vervolgonderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid over de afdeling AO en kunnen we de bevindingen en conclusies voor het overgrote deel onderschrijven. We willen daarbij wel de kanttekening maken dat het onderzoek nog uitgebreider en meer diepgravend had gekund.
Kritische conclusies
Ook in dit nieuwe rapport wordt de bal bijvoorbeeld nagenoeg volledig gelegd bij de uitvoering en de eerste laag leidinggevenden. Onterecht, want een flink deel van de problemen komt voort uit de keuzes van de strategische top bij de bouw van de Nationale Politie. Bijvoorbeeld het opheffen van de zeer specifieke bedrijfsvoering van deze diensten. De ACP en de NPB hebben destijds meerdere keren gewezen op de risico’s daarvan.
ZelfdodingenOnvoldoende diepgravend
Hetzelfde kan gezegd worden over de rol van het OM op stelselniveau; ook die is in het onderzoek niet of nauwelijks onderzocht of zelfs maar benoemd. Door deze lacunes blijft de onderliggende oorzaak van de problemen volstrekt buiten beeld en dus waarschijnlijk ook het op effectieve wijze aanpakken en oplossen daarvan.