Het komende kabinet doet er verstandig aan het jaarlijkse budget van de Nationale Politie structureel te verhogen. Maar extra geld zal de structurele overbelasting van het korps door overvraging en prestatiedruk niet oplossen. Daarvoor is het opstaan van een nieuwe generatie leidinggevenden noodzakelijk. Dat betoogt NPB-voorzitter Jan Struijs in een opiniestuk voor de NRC, geschreven samen met ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp en CDA-Kamerlid (woordvoerder politie) Chris van Dam (FOTO).
Het is verkiezingstijd. Tijd om wensen, noden en ambities helder op tafel te leggen. Eind januari meldde de korpsleiding zich: er is zeker 600 miljoen euro extra nodig. Extra budget is altijd welkom, maar het lost de onderliggende problemen van de politie – overvraging en prestatiedruk – niet op.
De waardering voor de politie in de samenleving blijft hoog, maar we zien een organisatie die permanent overbelast is. Ook al vóór corona. Met de vorming van de nationale politie is de aanwezigheid van de politie in de wijken en dorpen van ons land achteruit gehold.
De basisteams zijn niet de robuuste teams die ons beloofd waren. De belofte dat wijkagenten 80 procent van hun tijd daadwerkelijk voor hun wijk konden werken, wordt niet gehaald. Terwijl ‘er zijn’ voor de politie heel belangrijk is.
De politie is langzaamaan overgestapt van een probleemgerichte, preventieve aanpak naar een incidentgerichte, meer reactieve en punitieve werkwijze. Dat geldt voor blauw, politie in uniform, en dat geldt voor de opsporing. Veel meer dan pleisters plakken lukt niet. Zowel binnen als buiten de organisatie is er een beweging, een trek omhoog.
In Den Haag – op het hoofdkantoor, het ministerie van Justitie en Veiligheid – lijkt een magneet te staan die alle energie omhoog laat stromen. De zeggenschap van het lokaal gezag, de burgemeester voorop, is de afgelopen jaren zeer klein geworden. Té klein. Landelijke prioriteiten winnen het altijd van lokale prioriteiten. De ruimte die medewerkers hebben om zelf te beslissen in welk tempo zij werken, in welke volgorde en met welke prioriteiten wordt ervaren als buitengewoon gering. Dat geldt ook voor het mandaat om in de lagere echelons van het korps initiatief te nemen en te innoveren.
Pleisters plakken
Maar er zijn meer problemen. Een onderzoek in 2018 toonde aan dat het slecht gesteld is met de tevredenheid van politiemensen over hun eigen organisatie. Het ziekteverzuim in de operationele dienst blijft onverminderd hoog, interne onderzoeken dragen bij aan een angstcultuur en met het fors reduceren van het aantal leidinggevenden is de gehoopte cultuurverandering in negatieve zin gerealiseerd.