De Nationale Politie heeft de verziekte werkverhoudingen bij de Landelijke Eenheid jarenlang verwaarloosd, inclusief de risico’s voor individuele medewerkers. Dat is de uitkomst van het onderzoek van de commissie-Brouwer [FOTO] naar de zelfdoding van een undercoveragent van de afdeling Werken Onder Dekmantel (WOD) in april 2021. Een pijnlijke conclusie die helaas voor de nabestaanden en voor de politiebonden niet als een verrassing komt: ‘Korpsleiding, grijp eindelijk in en laat de dood van deze geliefde collega niet voor niets zijn geweest.’
De familie en vrienden van de betreurde WOD-medewerker zijn nog altijd hevig ontdaan door wat er is gebeurd. Ze begrijpen niet waarom hij door de werkgever zo aan zijn lot is overgelaten. ‘Hij was politieman in hart en nieren,’ zeggen ze. ‘Iemand die altijd klaar stond voor zijn werk en voor zijn collega’s. Een man met enorme undercover-ervaring, die door zijn naaste medewerkers zeer gewaardeerd werd om zijn redelijkheid en zijn vakmanschap. Begrijpelijk, want hij heeft in meerdere belangrijke onderzoeken doorslaggevend en gevaarlijk werk gedaan.’
Tijdens zijn laatste undercover-opdracht – een loodzware infiltratieklus in Brabant – kregen zijn familie en directe collega’s steeds meer signalen dat het niet goed met hem ging. Waarschuwingen daarover vonden bij zijn werkgever en leidinggevenden echter geen gehoor. Die leken weinig belangstelling te hebben voor zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid. Aangekaarte problemen op dat gebied werden als niet relevant afgedaan; hij moest vooral niet zeuren. ‘Hij is tijdens dat laatste onderzoek meerdere keren door zijn werkgever onder druk gezet om door te gaan, tegen de signalen en beter weten in,’ aldus de nabestaanden.
Zij houden de werkgever dan ook medeverantwoordelijk voor zijn uiteindelijke wanhoopsdaad. Niet voor niets hebben ze ervoor gekozen om zich na het verschrikkelijke nieuws te laten begeleiden en ondersteunen door de politiebonden. Er was geen vertrouwen meer in de leiding van de Landelijke Eenheid of de Nationale Politie.
Op verzoek van de nabestaanden, familie en meerdere collega’s hebben de politiebonden afgedwongen dat er een onafhankelijk onderzoek kwam, geleid door de Friese burgemeester Oebele Brouwer. De uitkomsten zijn pijnlijk voor de nabestaanden: de werkgever heeft zijn zorgplicht volledig genegeerd. Extra schrijnend is dat deze bevindingen naadloos aansluiten bij een serie eerdere onderzoeksrapporten over andere onderdelen van de Landelijke Eenheid. De rode draad is telkens dat deze werkverhoudingen binnen deze organisatie al jaren worden vergiftigd door een combinatie van hoge werkdruk, grote onvrede over leidinggevenden zonder praktijkervaring, vriendjespolitiek en machtsmisbruik.
Niet zeuren
In die situatie dreigt het ontstaan van ‘professionele eenzaamheid’, stelt NPB-voorzitter Jan Struijs. ‘Zeker binnen geheime recherchediensten. Initiatieven van frisse ’out of the box’-denkers worden eerder afgekapt dan gestimuleerd. Leidinggevenden denken vooral dit: hoe word ik er beter van en waar zitten de risico’s? In plaats van: waar liggen de kansen?’
Verziekte werkverhoudingen
ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp: ‘Wij hebben mensen van de WOD begeleid tijdens het onderzoek door de commissie-Brouwer. Ze wilden nauwelijks praten uit angst voor represailles van bovenaf. Deze angstcultuur is diepgeworteld. Het zegt natuurlijk al wat dat je een externe commissie nodig hebt om de zaak te onderzoeken. De signalen van onderaf, mensen die het echte werk doen, bereiken de top niet. Ook omdat directe leidinggevenden niet door hún bazen op problemen willen worden afgerekend.’
Falend leiderschap