Het is ongetwijfeld het zwartste hoofdstuk uit mijn jaren als voorzitter van de Nederlandse Politiebond: de zelfdoding van drie gewaardeerde en geliefde leden, relatief kort na elkaar (tussen 18 december 2019 en 8 augustus 2021), alle drie werkzaam bij de Landelijke Eenheid.
Na elke zelfdoding zochten tal van politiemensen, familieleden en vrienden van nabestaanden contact met me in mijn functie als bondsvoorzitter. Hun openhartige verhalen en indringende verzoeken maakten op mij en mijn mensen diepe indruk. Telkens werd een zwaar beroep gedaan op de NPB: haal aub alles uit de kast voor waarheidsvinding.
Waarom wilde het korps de dood van deze collega´s niet grondig en zorgvuldig onderzoeken? Alle drie hadden voor hun zelfdoding uitdrukkelijk laten weten problemen te hebben met hun werkgever. Dat zorgde voor vragen die schreeuwden om antwoorden. Maar in de afhandeling van de sterfgevallen was de rol van de leidinggevenden binnen de Landelijke Eenheid zeer oppervlakkig bekeken. De betreurde medewerkers verdienden meer serieuze aandacht. Het waren stuk voor stuk gedreven, getalenteerde en goed functionerende rechercheurs geweest, die Nederland veiliger wilden maken en hun werk met passie en energie hadden gedaan.
De ongeïnteresseerde, haastige houding van de werkgever zette het rouwproces van familie, politiemensen, vrienden en nabestaanden onder druk. Ze vonden het ondraaglijk om geen verklaringen te kunnen afleggen over hun kijk op de gebeurtenissen en over hun emoties. Verdriet en boosheid overheersten.
De NPB deed er na elke zelfdoding alles aan om de nabestaanden te ondersteunen en de werkelijkheid zo scherp mogelijk in beeld te krijgen. De defensieve houding van het korps dwong ons daarbij tot het inroepen van de hulp van onze juristen, ervaren rechercheurs, wetenschappers, de minister van Justitie en Veiligheid, leden van de Tweede Kamer en de media. Onorthodox maar zeer nodig.
Rol leidinggevenden
Onder druk van de politiebonden en in overleg met de korpsleiding en de minister van Justitie en Veiligheid werd een onafhankelijke onderzoekscommissie in het leven geroepen. Die had veel draagvlak en werd vernoemd naar zijn voorzitter, burgemeester Oebele Brouwer. In november 2021 verscheen haar eerste onderzoeksrapport (naar de tweede zelfdoding, door een undercoveragent); in april 2022 haar tweede onderzoeksrapport (naar de derde zelfdoding, door een rechercheur). Samen gaven de verzamelde feiten een onthutsend beeld van ´falend leiderschap´ binnen de politieorganisatie.
Waarheidsvinding