Verlofregels op een rijtje
Op mijn thuiswerkplek in de mooie Achterhoek krijg ik regelmatig vragen van politiemensen binnen over verlof. Veel geboekte vakanties in het buitenland zijn de afgelopen maanden niet doorgegaan. Maar nu de terrassen heropend zijn en er weer wat meer gereisd kan worden, is menig collega bezig met nieuwe vakantieplannen. Velen voorzien een probleem omdat niet al hun uren nog dit jaar kunnen worden opgenomen. En hoeveel uren kunnen er eigenlijk mee naar volgend jaar?
Politiemedewerkers krijgen op basis van hun rechtspositie jaarlijks 172,8 uren verlof toegekend. (Deeltijders krijgen een deel van dit aantal uren, evenredig aan hun contractuele arbeidtijd.) Dit verlof (of een deel daarvan) mag eenmalig worden doorgeschoven naar het volgende jaar. Na twee jaar vervallen de uren die niet zijn opgenomen. De hoofdregel is dus dat vakantie-uren van vorig jaar uiterlijk dit jaar moeten worden opgenomen.
Sommige collega’s raken in de war omdat hun partner te maken heeft met het arbeidsrecht. Dan vervallen wettelijke verlofdagen al na een half jaar en bovenwettelijke dagen pas na vijf jaar. Deze regeling geldt echter NIET bij de politie.
Bij hoge uitzondering een jaar extra
Alleen als iemand echt niet in staat is verlof op te nemen geldt bij wijze van uitzondering dat vakantie-uren nog een jaar langer mogen worden doorgeschoven. De voorbeelden staan opgesomd in de Beleidsregel vakantieverlof. Een bekend voorbeeld is dat je door ziekte helemaal niet in staat bent om van een vakantie te genieten.
Ben je ziek maar vraag je wel vakantie aan, dan wordt het verlof gewoon (volledig) afgeschreven. (Die afspraak tussen de werkgever en de bonden is de tegenhanger van de gelijktijdige afspraak dat tijdens ziekte de opbouw van verlof gewoon doorloopt.)
Actieve opstelling werkgever
De werknemer en de leiding zijn samen verantwoordelijk voor het opnemen van het verlof. In de beleidsregel staat wel expliciet dat de werkgever je in staat moet stellen om verlof op te nemen. Ook dient de leiding je actief te informeren over de gevolgen van het niet opnemen van het verlof. De regeling van 2020 is op dit onderdeel aangescherpt. Is de werkgever niet actief genoeg geweest, dan is de uitzonderingsclausule van kracht (extra jaar doorschuiven).
Voor alle zekerheid: doorschuiven is echt alleen mogelijk bij uitzonderingen die formeel in het systeem zijn vastgelegd. Het heeft geen zin om je na twee jaar te beroepen op een uitzondering die daarin niet vermeld staat. Er gaat dan automatisch een streep door het eerder doorgeschoven verlof.
Twee aaneengesloten weken
Elke collega heeft recht op (minstens) twee weken aaneengesloten vakantieverlof per jaar. Dat is een recht, geen plicht. De volgorde waarin je verlofuren uit verschillende bronnen opneemt kun je zelf bepalen bij de aanvraag. Het kan verstandig zijn om levensfase-uren (LFU) als laatste op te nemen, want die verjaren niet. Let op: achteraf kun je dit niet meer wijzigen. Ook handig om te weten: als je twee weken aaneengesloten vakantie aanvraagt kunnen die 72 uur alleen van je verlofuren worden afgeboekt en niet van bijvoorbeeld je meer-uren.
Zwaarwegend dienstbelang?
De werkgever kan een concrete aanvraag alleen weigeren vanwege een zwaarwegend dienstbelang. Onze juridische dienst toetst regelmatig of daar in een bepaald geval ook echt sprake van is of niet. Ook bemiddelen we regelmatig tussen individuele collega’s en hun leidinggevenden om een voor beide partijen acceptabele uitkomst te vinden.
In de Beleidsregel vakantieverlof staat ook dat bij een (gedeeltelijke) afwijzing altijd overleg moet plaatsvinden met de betrokken collega. Logisch, want dan kun je bespreken wat over en weer de belangen zijn en samen mogelijke oplossingen verkennen. Leidt zo’n gesprek niet tot het gewenste resultaat, dan volgt een gemotiveerde schriftelijke afwijzing. Helaas zien we deze voorgeschreven procedure niet altijd terug in de praktijk.
Verlof in coronatijd
Een aantal collega’s reist zodra het kan naar hun favoriete vakantieland. Andere blijven liever in Nederland of thuis. De coronacrisis gooit voor sommige collega’s de oorspronkelijke vakantieplannen in de war. Een veel gestelde vraag is: kan ik aangevraagd en reeds toegekend verlof weer laten intrekken of wijzigen?
Zorgvuldige afweging
In de beleidsregel vinden we geen antwoord op deze vraag. Nu kan ik me situaties voorstellen waarbij zo’n intrekverzoek heel legitiem is, bijvoorbeeld een aangevraagde vakantieperiode van meerdere weken voor een uitzonderlijke vakantiereis die vanwege de coronarisico’s is geannuleerd. Aan de andere kant is ook duidelijk dat de beperkingen die de coronacrisis aan het invullen van vakanties oplegt als zodanig onvoldoende reden is om helemaal geen verlof meer te willen opnemen – en dus alle aangevraagde vakantie-uren weer te laten intrekken. Vakantieverlof is nu eenmaal niet hetzelfde als reisverlof. Het beste is dat de werkgever elk verzoek tot wijziging/intrekking zorgvuldig op zijn redelijkheid beoordeeld. Dat hoort ook in coronatijden gewoon bij goed werkgeverschap.
Doorschuiven
Wil jij je doorgeschoven verlofuren uit 2019 nog benutten, dan zul je ze dit jaar moeten opnemen. Zo niet, dan ben je ze kwijt – corona of geen corona. Verlofuren die je voor 2020 toegekend hebt gekregen kun je desgewenst laten doorschuiven naar 2021.
Het is natuurlijk de vraag of dat voor je gezondheid en werkplezier erg verstandig is. Van tijd tot tijd even (zo goed mogelijk) loskomen van je werk is voor iedereen – en zeker voor politiemensen – van groot belang. Persoonlijk ben ik bijvoorbeeld na drie maanden thuiswerken en videobellen zo langzamerhand echt wel aan vakantie toe!