NPB: stop het uitwonen van politiemensen
De NPB heeft gelaten gereageerd op de 62 miljoen die het demissionaire kabinet vanaf 2022 extra beschikbaar stelt aan de Nationale Politie voor het bestrijden van ondermijning. NPB-voorzitter Jan Struijs: ‘Dat geld is welkom, maar het stemt droevig dat minister Grapperhaus ook in zijn laatste begroting niet verder komt dan emmers water aandragen bij de uitslaande brand die de Nationale Politie op personeelsgebied inmiddels is geworden.’
Struijs: ‘Het is om meerdere redenen een schande dat de formatie van een nieuw kabinet zo lang duurt. Die lamlendigheid zou de politiek zichzelf zwaar moeten aanrekenen. De klimaatcrisis, de woningnood, de personeelstekorten in het onderwijs en de zorg – allemaal problemen die geen maanden uitstel dulden. En dat geldt ook voor het structurele gebrek aan politiecapaciteit, veroorzaakt door het bezuinigingsbeleid dat in 2010 is ingezet.’
De politiek negeert al jarenlang alle signalen over een structureel capaciteitstekort, met als gevolg een chronische overbelasting en een veel te hoge rooster- en werkdruk. Struijs: ‘Dat het korps nog functioneert zoals het doet is uitsluitend te danken aan de inzet en toewijding van de medewerkers. De politiek heeft er geen moeite mee de morele verantwoordelijkheid voor het presteren van de politie in de schoenen van de medewerkers te schuiven en daardoor jaar in jaar uit een forse wissel te trekken op hun gezondheid, veiligheid en privéleven.’
Vier jaar lang beloftes
Al vier jaar geeft minister Grapperhaus hetzelfde antwoord als hem gevraagd wordt of de operationele sterkte van de politie niet verbeterd moet worden. Hij verwijst dan als een soort mantra naar de afspraak in het regeerakkoord van 2017 om de operationele sterkte te laten stijgen met 1.171 fte (voltijdsbanen). Het gaat dan om (ongeveer) 700 extra wijkagenten en 471 extra rechercheurs. Een investering van zo’n 200 miljoen.
Struijs: ‘In de jaren daarna heeft de minister het korps ook nog een paar keer extra geld toegekend om wat meer medewerkers in dienst te nemen voor het opsporen en vervolgen van mensenhandelaars, voor de bestrijding van zedenmisdrijven, het opvangen van de veiligheidsgevolgen van de Brexit en het oprichten van een Financial Intelligence Unit. In totaal nog eens een structurele capaciteitsuitbreiding ter waarde van 34,2 miljoen. En dan zou ik nog bijna het extra geld vergeten voor de bestrijding van de ondermijning, zowel door het verbeteren van het stelsel Bewaken en Beveiligen als door de invoering van een Multidisciplinair Interventie Team (MIT) met partners in de veiligheidsketen. Daarvoor is dit jaar 141 miljoen beschikbaar gekomen en vanaf 2022 structureel 150 miljoen per jaar.’
Nog even geduld aub
In totaal heeft het huidige kabinet dus de basis gelegd voor een extra capaciteit van 1.100 à 1.500 nieuwe mensen. Het was de bedoeling dat deze aangevulde sterkte eind 2023 beschikbaar zou zijn, maar vorig jaar meldde Grapperhaus in de J&V-begroting tussen neus en lippen door dat de versterking ‘naar verwachting vanaf 2024’ (pas) gerealiseerd zou zijn.
N.B. In het Begroting en Beheerplan Politie 2022-2026 houdt de Nationale Politie nog een extra slag om de arm door de finishlijn te plaatsen ‘in 2024/2025’.
Struijs: ‘De minister vertelde er niet bij wat deze vertraging van (minstens) een jaar heeft veroorzaakt. Dat is ook niet iets om trots op te zijn. Op aandringen van de politiek zijn jarenlang namelijk zo weinig mogelijk nieuwe medewerkers geworven en opgeleid. Tot 2018 kwam het korps daarmee weg doordat oudere collega’s langer in dienst bleven. Zij besloten vaker de kat uit de boom te kijken in afwachting van de sociale plannen die de bonden en de werkgever zouden afspreken voor de grote personele reorganisatie in 2016/2017 en/of de uitkomst van alle veranderingen op pensioengebied. Maar die tijd is voorbij: de uitstroom van de ‘babyboom-generatie’ is begonnen. Met als gevolg dat ineens op korte termijn een flinke achterstand moet worden ingelopen.
Extra onderbezetting
Korpschef Henk van Essen draaide vorig jaar in zijn Begroting en Beheerplan Nationale Politie 2021-2015 niet om de gevolgen heen. Vijf jaar lang zal het korps alles op alles moeten (blijven) zetten om voldoende nieuwe medewerkers op te leiden om de vertrekkende ervaren collega’s te vervangen (naar schatting ruim 11.000 fte’s) EN de door het kabinet Rutte III gewenste versterking met pakweg 1.100 tot 1.500 fte’s waar te maken.
Struijs: ‘De enorme inhaalslag betekent ook dat veel operationele medewerkers extra moeten worden ingezet als docent of begeleider en dat er een overbezetting aan studenten te zien zal zijn binnen het korps. Het netto gevolg voor de huidige medewerkers zal zijn dat er in ieder geval de komende twee/drie jaar nog geen verbetering te verwachten is in de onderbezetting die dagelijks hun hoge werk- en roosterdruk bepaalt. Ook zien we in toenemende mate dat allerlei rechtspositionele afspraken onder druk komen te staan door de noodzaak om in godsnaam de roosters maar rond te krijgen.’
Bezuinigingsoperatie
Struijs: ‘Om te begrijpen waar deze stresstoestand vandaan komt, moet je terug naar het regeerakkoord van 2010. Daarin dook ineens de afspraak op om zo snel mogelijk een landelijk politiekorps op te richten, aangezien je dan met veel minder personeel dezelfde hoeveelheid en kwaliteit politiewerk zou kunnen leveren. De door Grapperhaus beloofde extra sterkte – die over twee jaar hopelijk bereikt zal zijn – is dus geen toevoeging aan een al jaren gelijk gebleven sterkte. Nee, die collega’s komen terecht in een korps waar eerst – min of meer onder de radar – het volkomen willekeurige aantal van 3.000 operationele medewerkers is wegbezuinigd.’
Met andere woorden: de Grapperhaus-versterking is niet meer dan het terugdraaien van een deel van de eerdere bezuinigingen op de operationele politiesterkte. De NPB zal ervoor blijven knokken dat deze volkomen willekeurige ingreep volledig wordt teruggedraaid.
Struijs: ‘Het is uiteraard prima dat je probeert je politieorganisatie zodanig in te richten dat je zo efficiënt mogelijk kunt werken. Maar het is en blijft voor ons onverteerbaar dat de politiek de lancering van de Nationale Politie in 2013 zo overhaast en ondoordacht heeft doorgevoerd dat de medewerkers al jarenlang voor de negatieve gevolgen daarvan mogen opdraaien – tot aan de nu instromende collega’s aan toe.’
Vitaal en gerespecteerd korps
Struijs: ‘Ik roep de politiek op die werkelijkheid onder ogen te zien en ervoor te zorgen dat in het regeerakkoord een plan van aanpak komt voor de capaciteitsproblemen. Nederland zou gebaat zijn bij een coalitie die erkent hoe belangrijk een vitale en gerespecteerde politieorganisatie is voor het gezag van een democratische rechtsstaat. Een coalitie die erkent dat ons huidige korps door politieke dwalingen aan gezag en respect heeft ingeboet. Een coalitie die bereid is die fouten te herstellen en alsnog voldoende tijd, aandacht en geld te investeren om van de Nationale Politie een gewaardeerd en tot de verbeelding sprekend korps te maken – zowel bij de burgers als bij de medewerkers.