NPB bezorgd over veiligheid hulpverleners rond jaarwisseling

Kooiman: 'We hebben goed te zorgen voor onze hulpverleners. Daar heeft niet alleen de Nationale Politie een taak in. maar ook het kabinet en de samenleving.'

De korpsleiding van de Nationale Politie en de politiebonden pleiten al jaren samen voor een volledig verbod op het verhandelen, bezit en afsteken van consumentenvuurwerk in Nederland. Momenteel is alleen het afsteken van knalvuurwerk verboden (categorie F3). Dat zou ook moeten gaan gelden voor het afsteken van siervuurwerk in de categorie F2 (alleen toegestaan tijdens de jaarwisseling) en in de categorie F1 (het hele jaar door toegestaan). Het afsteken van professioneel vuurwerk (categorie F4) is uiteraard sowieso verboden voor particulieren.

Optimale handhaving
Een volledig landelijk verbod op consumentenvuurwerk zou de duidelijkheid opleveren die nodig is voor een optimale handhaving, aldus het korps en de bonden. Politiek blijkt het maximaal haalbare vooralsnog een verbod op gemeentelijk niveau. Deze jaarwisseling geldt in negentien Nederlandse gemeenten – drie meer dan vorig jaar – een vuurwerkverbod. In zo’n honderd gemeenten wordt het afsteken verboden in vuurwerkvrije zones.

Een gemeente kan wettelijk overigens wel het afsteken, maar niet de verkoop van consumentenvuurwerk verbieden. Kooiman: ‘Dit zwabberbeleid leidt tot onwerkbare situaties voor alle handhavende partijen. Schiedam heeft bijvoorbeeld geprobeerd verkoopvergunningen in te trekken, maar werd toen door de rechter teruggefloten, onder andere omdat het vuurwerk gewoon verkrijgbaar zou blijven in buurgemeenten.’ Het oproepen van dit waterbedeffect is ook de reden dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) niet gelukkig is met lokale verboden en eveneens de voorkeur geeft aan een volledig landelijk verbod.

Agressieve confrontaties
Al met al is de uitgangssituatie dit jaar dus min of meer hetzelfde als die van vorig jaar. Kooiman: ‘Wij houden dan ook ons hart vast. Ondanks relatief slecht weer vonden er toen flink wat agressieve confrontaties tussen burgers en de politie plaats, waarbij explosieven als projectiel werd gebruikt. Dan spreken we over zowel illegaal als legaal vuurwerk. Na afloop meldden 245 politieagenten en andere hulpverleners op Oudejaarsdag en in de Nieuwjaarsnacht slachtoffer te zijn geworden van fysiek geweld.’

Ze wijst op een zorgwekkend feit over de 1.212 vuurwerkslachtoffers die rondom de vorige jaarwisseling behandeld moest worden op een spoedeisende hulp of huisartsenpost. Dat waren er weliswaar minder dan in 2023 (drie procent om precies te zijn), maar de letsels door zwaar en illegaal vuurwerk waarmee ze werden binnengebracht waren aanzienlijk groter. 

Veilig en gezond naar 2025
De NPB is dan ook blij dat de Nationale Politie alles uit de kast probeert te halen om de collega’s op straat zo veilig en gezond mogelijk door de komende weken heen te krijgen. Maar dat is geen gemakkelijke klus. Op aandringen van vakbonden en medezeggenschap is er ingezet op het extra trainen van agenten in het omgaan met geweld door groepen  met vuurwerk. Ook zijn er nieuwe pilots voor betere gehoorbescherming. Kooiman: ‘Tot slot is het korps er meer dan ooit op gebrand om elke burger die  politieagenten bekogelt met vuurwerk door het Openbaar Ministerie te laten vervolgen wegens poging tot doodslag. Maar ja, dan is het letsel mogelijk al aangebracht…’

Inzet aspiranten
Zorgpunt is en blijft de inzet van studenten tijdens oud en nieuw. Kooiman: ‘Sinds 2021 is de basisopleiding voor politiemedewerkers verkort tot twee jaar. Dat heeft ertoe geleid dat in het lesprogramma veel minder aandacht is voor het optreden in massale situaties zoals tijdens samenscholingen op Oudejaarsavond. Desondanks worden er toch veel aspiranten ingezet tijdens de jaarwisseling, want door de capaciteitsproblemen is het dan alle hens aan dek. Maar in feite stuur je daardoor medewerkers behoorlijk ongetraind op pad naar mogelijk nogal risicovolle situaties. Daar zijn wij niet blij mee.’

F4-vuurwerk
Op donderdag 19 december stuurde minister van Justitie en Veiligheid David van Heel een brief over zijn vuurwerkbeleid naar de Tweede Kamer. Hij kondigde aan prioriteit te geven aan het bestrijden van het illegale gebruik van F4-vuurwerk, waaronder de inmiddels beruchte Cobra’s. Dat zijn explosieven met de kracht van handgranaten, die uitsluitend gebruikt mogen worden door specialisten. Helaas worden ze steeds vaker door amateurs ingezet in criminele of relationele conflicten – met alle veiligheidsrisico’s van dien voor burgers en hulpverleners.

Van Heel meldt dat Nederland op Europees niveau samenwerkt met Frankrijk om de internationale illegale handel in vuurwerk tegen te gaan. Strengere wetgeving en meer samenwerking moeten de toevoer van illegaal vuurwerk naar Nederland bemoeilijken.

Op initiatief van het kabinet komt F4-vuurwerk te vallen onder de Wet wapens en munitie. Dat biedt in bepaalde omstandigheden extra mogelijkheden voor de handhaving (preventief fouilleren) en voor hogere straffen (maximaal acht jaar in de gevangenis).

Capaciteitsproblemen
De NPB steunt deze maatregel, maar stelt wel dat daarbij goed nagedacht moet worden over de gevolgen voor de uitvoering. NPB-voorzitter Kooiman: ‘Nu valt de bestrijding van illegaal vuurwerk nog onder de Wet op de economische delicten (WED). Dat betekent dat ook boa’s en de Koninklijke Marechaussee een rol spelen in de opsporing. Bij de huidige regelgeving sluit een verschuiving naar de Wet wapens en munitie die inzet uit. Gezien de capaciteitsproblemen bij de politie is dat niet verstandig. Daar moet de Tweede Kamer echt rekening mee houden.’

De NPB doet een dringende oproep aan alle politiemensen die tijdens de jaarwisseling aan het werk zijn. ‘Let goed op jezelf en de anderen. Je eigen veiligheid en gezondheid gaat boven alles. Dus zorg er ook voor dat je de juiste middelen hebt – zoals bijvoorbeeld gehoorbescherming – en dat je die gebruikt. Wij wensen jullie een veilige jaarwisseling!’