Noodzakelijk kwaad
De gewelddadige dood van de Amerikaan George Floyd leidde in veel wereldsteden tot massale protestacties tegen politiegeweld en discriminatie. De manier waarop de media en de politiek daarop reageerden stemde mij nogal droevig. De meeste uitspraken en discussies maken alleen maar duidelijk dat men weinig verstand heeft van het politiewerk en gedreven door emoties zaken veel te gemakkelijk over één kam scheert.
Zo worden de Amerikaanse collega’s naar mijn smaak veel te nonchalant afgeschilderd als één grote bende agressieve racistische hillbillies. Ik ken en volg meerdere Amerikaanse politiemensen, van sheriff tot ranger en van agent tot state trooper. Die doen echt fantastisch werk en vinden het verschrikkelijk wat er gebeurt. Ze bevinden zich tussen twee vuren. Regelmatig zijn ze het met de demonstranten eens en lopen ze zelfs in optochten mee. Aan de andere kant zijn ze uit plichtsbesef niet bereid hun steden te laten aanvallen en vernielen door agressieve plunderaars.
Geweld als middel
Moeten ze daarbij geweld gebruiken, dan is dat niet ‘lekker’ maar door de omstandigheden afgedwongen: een noodzakelijk middel om een doel te bereiken. Wie denkt dat hij een verdachte die al op straat ligt en onder controle is vervolgens minutenlang zijn luchtwegen mag dichtdrukken, die heeft bij de politie niets te zoeken. Ik ken geen enkele collega – niet in Amerika en niet in Nederland – die daar anders over denkt, hoezeer sommige media en activisten ook het tegendeel lijken te (willen) geloven.
Demagogie
Het doet me pijn als ik op de landelijke radio een activist hoor zeggen dat de Nederlandse politie de afgelopen vier jaar 41 mensen heeft ‘vermoord’. Dit cijfer is afkomstig van de actiegroep Control Alt Delete en betreft mensen die tussen 2016 en 2019 tijdens of kort na een aanhouding kwamen te overlijden – ‘onder verantwoordelijkheid van de politie’. De suggestie is dan dat deze 41 arrestanten in blakende gezondheid binnenkwamen, terwijl het in veel gevallen ging om verwarde mensen met ernstige gezondheidsklachten, harddrugsverslaafden met een overdosis en bijvoorbeeld slachtoffers van verkeersongevallen. Ik sta open voor feedback en kritiek, maar dit is echt een giftig staaltje demagogie.
Reageren (vaak) niet mogelijk
De politie kan vaak niet inhoudelijk reageren op dit soort cijfers. Bijvoorbeeld omdat ze tijdens een onderzoek nooit mededelingen doen of vanwege de privacy van het slachtoffer of de veiligheid van de politiemensen. Je staat dan als organisatie gelijk met 10-0 achter als mensen en organisaties besluiten alvast hun interpretatie te geven – hoe ongefundeerd of misleidend of gekleurd ook.
Racisme-kaart
Helaas is dat ook het geval met de suggestie dat politiemensen stelselmatig etnisch profileren. Ik maak regelmatig mee dat omstanders de racisme-kaart trekken bij de rechtmatige aanhouding van een verkeersovertreder, inbreker of drugsdealer. Laatst nog had een donkere man een raam ingegooid. Hij viel uitgaanspubliek lastig, was onder invloed van meerdere soorten drugs en super-agressief. Met een paar agenten kregen we hem onder controle. Om ons heen verzamelden zich tientallen mensen. Die begonnen uitgebreid te filmen en ons te beschuldigen van racisme en buitensporig politiegeweld, terwijl wij ze volgens ons juist aan het beschermen waren tegen deze doorgedraaide man.
Mensen afknallen
Geweld is nooit leuk, ook niet als het rechtmatig is. Er is geen politieagent die zich onderweg naar zijn werk verheugt op het aantal mensen dat hij in elkaar gaat slaan of afknallen. Mensen die dat roepen hebben echt geen idee wat politiewerk inhoudt. Elke agent rijdt jaarlijks vele honderden meldingen af en hoeft daarbij zelden geweld te gebruiken. Het merendeel is hulpverlening: EHBO bij verkeersongevallen of reanimaties bij een hartstilstand. Soms moet je echter ook in actie komen om mensen te beschermen tegen zichzelf of tegen anderen en dan kan het gebruik van geweld noodzakelijk zijn. Het is enorm naïef om te denken dat je politiemensen zonder geweldmiddelen de straat op kunt sturen. Daarvoor zijn de risico’s van het politiewerk veel te groot.
Elkaar aanspreken
Collega’s, er is werk aan de winkel. Klachten over racisme en etnisch profileren moeten we serieus nemen. Racisme komt ook bij de politie voor, al ervaar ik het korps zeker niet als een instituut dat stelselmatig discrimineert. Elkaar aanspreken op ongewenst gedrag is de eerste stap. Vaak schrikken collega’s ervan dat een slechte grap of flauwe opmerking over iemands etnische afkomst (maar ook geslacht of seksuele geaardheid of leeftijd) zo veel negatieve impact op een collega kan hebben. Ik zie verandering en dat is goed, er staat een nieuwe generatie agenten op. Zet je ook in voor die cultuurverandering. Dat kan binnen de politieorganisatie, maar ook door actief te worden binnen de NPB.
Symboolpolitiek
Tegelijkertijd roep ik de media en de politici op te stoppen met onverstandige voorstellen om de geweldsbevoegdheden van de Nederlandse politie in te perken. Stoppen met preventief fouilleren terwijl er tientallen jongeren met wapens op zak lopen is ontzettend dom en kan goed fout gaan. Het verbieden van het aanleggen van een nekklem terwijl dat zelden gebeurt en het leven van een agent kan redden is onredelijk. Dat soort maatregelen is pure symboolpolitiek ten koste van de veiligheid van politiemensen. Ze dragen niets bij aan een effectieve bestrijding van racisme en discriminatie.
