Minister Yesilgöz, show us the money!
Politiemensen die worden ingezet voor het bewaken en beveiligen van bedreigde personen moeten nog altijd veel te veel improviseren – met alle risico’s van dien. Oorzaak: het uitblijven van investeringen in opleiding, capaciteit, uitrusting (ict) en (strategische) aansturing. NPB-voorzitter Jan Struijs: ‘Net als haar voorganger stuurt minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid elk half jaar een veelbelovende brief naar de Tweede Kamer, maar het benodigde geld overmaken ho maar.’
Vandaag (woensdag 1 maart 2023) presenteerde de onafhankelijke Onderzoeksraad voor veiligheid haar rapport over de beveiligingssituaties van drie personen die de afgelopen jaren door criminele moordaanslagen om het leven kwamen: Reduan B., de broer van kroongetuige Nabil B. (2018), advocaat Derk Wiersum (2019) en journalist Peter R. de Vries (2021).
Samenwerkingsverband
De conclusies in het rapport zijn duidelijk en pijnlijk. Na de moord op Pim Fortuyn (2001) en Theo van Gogh (2004) heeft de Nederlandse overheid een voorziening in het leven geroepen om bedreigde personen optimaal te beveiligen. Dit is het zogenaamde stelsel Bewaken en beveiligen: een samenwerkingsverband tussen de Nationale Politie, de Koninklijke Marechaussee (KMar), het Openbaar Ministerie (OM) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Achterhaalde opzet en werkwijze
De bevindingen van de Onderzoeksraad tonen (nogmaals) aan dat de opzet en werkwijze van BenB al jaren achterhaald zijn door maatschappelijke ontwikkelingen. De Raad noemt met name de toegenomen gewelddadigheid waarmee de georganiseerde criminaliteit in het publieke domein zijn belangen probeert te verdedigen. Ook technologisch loopt het stelsel behoorlijk achter de (misdadige) feiten aan. Het delen van informatiebestanden laat veel te wensen over; interessante ict-mogelijkheden op dat gebied worden niet gebruikt.
Mooie beloften
Jan Struijs: ‘Dit zijn allemaal problemen waarvoor al jaren aandacht wordt gevraagd bij de politiek. Helaas blinken de kabinetten-Rutte en hun politieministers vooral uit in mooie beloften en het vullen van het ene gat met het andere, zoals het leegtrekken van de wijkteams om de capaciteitsproblemen bij Bewaken en Beveiligen het hoofd te bieden.’
Investeringen blijven uit
Ook minister Yesilgöz lijkt dat pad te gaan bewandelen. Struijs: ‘Op papier kondigt ze telkens weer interessante investeringen aan, maar die laten vervolgens in de praktijk heel lang op zich wachten. Zo noemt ze graag de structurele versterking van BenB ter waarde van 55 miljoen die vanaf 2021 in gang zou zijn gezet. Het korps heeft daarvan nog geen eurocent gezien.’
Coördinatie blijft uit
In mei vorig jaar besloot het kabinet alvast een volgende investering in BenB aan te kondigen: 50 miljoen structureel erbij vanaf 2024 en nog eens 50 miljoen vanaf 2025. Struijs: ‘Een groot deel van de Tweede Kamer zit dan enthousiast te knikken, maar de collega’s op de werkvloer schieten er geen bal mee op. Zij moeten morgen en overmorgen weer gewoon blijven presteren op basis van improvisaties. Want het gaat niet alleen om het beschikbaar gestelde geld, ook de strategische en beleidscoördinatie vanuit Justitie en Veiligheid was en is onvoldoende. Daardoor ontstaat er binnen BenB te veel ruimte voor interne discussie over aanpak en bevoegdheden en dat houdt de realisatiekracht laag.’
Aanbevelingen
De NPB kan zich helemaal vinden in de zeven aanbevelingen waarmee de Onderzoeksraad zijn rapport afsluit. Dat is niet zo raar, want er bestaat een duidelijke overlap met de aanbevelingen die Jan Struijs in juni 2022 presenteerde tijdens een conferentie van de Tweede Kamer over het functioneren van het stelsel Bewaken en Beveiligen.