Dag van de slaap
Een speciale dag voor het slapen. Misschien bijzonder voor de rest van de wereld, maar binnen de politie natuurlijk geen vreemd fenomeen. Naar bed gaan terwijl de rest van Nederland weer opstaat, komt immers na elke afgesloten nachtdienst terug. Met alle belastende gevolgen van dien. Het wisselende werkritme vormt zeker een van de factoren die het politiewerk tot ‘zwaar werk’ maken. Het is absoluut iets dat veel aandacht vraagt en verdient.
Een kleine gang langs de bureaus levert wisselende reacties op. “Ochtenddiensten vind ik veel erger. Ik ben dan continu bezig met de wekker. Of ik die wel op tijd hoor”, verwoordt een collega de mening die op meer plekken klinkt. Anderen geven aan toch wel moeite te hebben met de verandering van het dag-nachtritme. “En ik merk echt dat dat erger wordt met de leeftijd”, aldus een andere collega. Een aspirant merkt op dat hij er vooral moeite mee heeft als er een enkele nachtdienst wordt ingepland. “Dan heb ik er echt last van. Maar verder vind ik avond- en nachtdiensten wel fijn.”
'Als het al niet ernstig genoeg was dat politiemedewerkers binnen dit vak geconfronteerd kunnen worden met mentale blessures, maakt het nachtwerk ook dat je fysiek uitholt. Niet eventjes, maar jaren op een rij. Ik hoor de politiemedewerkers eigenlijk nooit klagen over nachtdiensten, maar desgevraagd herkennen ze die fysieke uitholling wel degelijk' - NPB-voorzitter Nine Kooiman na het meedraaien van een nachtdienst.
Gezondheid
De wetenschap is niet mild over de gevolgen van nachtdiensten. In 2017 oordeelde de Gezondheidsraad al dat langdurig nachtwerk een verhoogd risico geeft op slaapproblemen, hart- en vaatziekten en diabetes. “De afwisseling van daglicht en donker bepaalt de aanmaak van melatonine, zeg maar het slaaphormoon. In de nacht krijg je er meer van”, legt een slaaponderzoeker van het Leids Universitair Medisch Centrum uit. “Die melatonine is er tijdens een nachtdienst - als je wakker moet zijn - dus op het verkeerde moment. Terwijl het met daglicht weer afbouwt. En dan wil de persoon juist gaan slapen.”
Werk-privébalans en veiligheid
Naast het slaapritme wordt vaak het voedingspatroon en vervolgens de spijsvertering verstoord. En ook in sociaal opzicht hebben nachtdiensten een flinke bijwerking. Het RIVM onderzocht de gevolgen voor de zogenoemde werk-privébalans en concludeerde dat nachtwerk een behoorlijke impact heeft op relaties en veel vaker tot sociaal isolement leidt. “Ik ben blij dat ik tijd heb voor thuis. Laat staan dat ik nog actief ben bij allerlei verenigingen of naar feestjes ga”, bundelt een collega het overheersende geluid. Nachtwerk blijkt verder ook gevolgen te hebben voor de persoonlijke veiligheid. De verstoorde slaap leidt tot een verminderd reactievermogen. En dat kan bijvoorbeeld effecten hebben voor het veilig naar huis rijden na een nachtdienst, concludeert het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap.
Oplossingen
Werken terwijl je hoort te slapen is dus bewezen slecht voor je gezondheid. En het heeft gevolgen voor je privéleven. Helaas kun je je als politiemedewerker niet onttrekken aan nachtdiensten, omdat politiewerk nu eenmaal ook ‘s nachts nodig is en zal blijven. Het betekent dat je aangewezen bent op tips om de gevolgen van het nachtwerk te verzachten. Vanuit de politie wordt er op dit moment hard gewerkt aan een speciale app die op dit gebied ondersteuning kan bieden. Verder kunnen politiemedewerkers vanaf 55 jaar gebruikmaken van de speciale nachtdienstontheffing.
Met het oog op de zwaarte van het nachtwerk is ook behoud van de Regeling voor Vervroegd Uittreden (RVU) heel belangrijk. Eerder kunnen stoppen dan op de AOW-leeftijd - onder andere om schadelijke effecten van structureel nachtwerk te compenseren - is dan ook zeker niet te veel gevraagd!
