Nieuw proefproces over ‘indexatieschade’ (update)
Hebben Nederlanders recht op vergoeding van hun niet-toegekende pensioenindexatie (inflatiecorrectie) tussen 2007 en 2021? De Stichting PensioenVoldoen.NL is daarover een proefproces gestart. De kans op succes lijkt miniem, gezien de rechterlijke afwijzing van eerdere schadeclaims. Op 28 juni bleek ook de Haagse kortgedingrechter geen reden te zien om de Staat te veroordelen wegens onrechtmatig pensioenbeleid.
De uitspraak van 28 juni vond plaats in de zaak die ABP-deelnemer Johnny Bakker (84) tegen de Staat heeft aangespannen, gesteund door de Stichting PensioenVoldoen.NL. Gezien de hoge leeftijd van de heer Bakker was daarbij gekozen voor een kort geding. Hij eist daarin ruim € 26.000 aan schadevergoeding voor gemiste indexaties.
No cure, no pay
De Stichting PensioenVoldoen.NL is op 13 mei van dit jaar opgericht en heeft naar eigen zeggen al meer dan 250.000 deelnemers. Die hopen dat de proefprocedure met Bakker uiteindelijk ook voor hen een schadevergoeding door de Staat zal opleveren. Aanmelding is gratis: alleen bij een overwinning claimt de stichting 4,5 procent van elke toegekende vergoeding. Bestuurslid en woordvoerder is Henk Krol (foto).
Vooralsnog leidde de eerste fase van het proefproces op 28 juni dus tot een tegenvaller. Op haar website laat PensioenVoldoen.NL in misleidende bewoordingen weten de uitspraak te betreuren: ‘Ondanks dat de heer Bakker zijn bestedingsruimte sinds 2008 met ruim 26 procent heeft zien afnemen en ondertussen alle kosten de pan uit rijzen, heeft de rechter het helaas niet aangedurfd om de heer Bakker tegemoet te komen.’
'Toch gewonnen!'
Maar van een verlies is volgens de stichting geen sprake: ‘De heer Bakker krijgt geen voorschot, maar toch hebben wij gewonnen.’ Het kort geding heeft namelijk bruikbare informatie opgeleverd voor een succesvolle bodemprocedure, aldus de stichting. De kortgedingrechter heeft voor het verwerpen van de claim namelijk geen andere argumenten gebruikt dan de eerdere rechters en de landsadvocaat. Conclusie van de stichting: ‘Onze kansen in een bodemprocedure zijn niet verkleind.’ Dit is een creatieve manier om de zaak positief te kunnen blijven bekijken. Je hoeft dan niet te erkennen dat die kansen juridisch al zo miniem waren dat ze nauwelijks kleiner konden worden.
Europese pensioenrichtlijn
Waarom zouden Nederlanders bij de Staat kunnen aankloppen voor de beoogde vergoeding? Het argument van PensioenVoldoen.NL is dat de Staat ervoor verantwoordelijk is dat in de Pensioenwet uit 2007 veel te strenge regels staan voor het toepassen van inflatiecorrectie (indexatie). Het wettelijk voorgeschreven criterium (de risicovrije rekenrente) zou in strijd zijn met de Europese pensioenfondsrichtlijn uit 2003. Als Nederland zich aan die richtlijn had gehouden, hadden de Nederlandse pensioenen vaker de pensioenen kunnen verhogen om de koopkracht ervan op peil te houden, aldus PensioenVoldoen.NL. De ‘indexatieschade’ bedraagt volgens de stichting ‘minstens 137 miljard’.
Ruimte voor eigen beleid
Volgens landsadvocaat Peter van Kippersluis is dit standpunt gebaseerd op een onjuiste interpretatie van de Europese pensioenrichtlijn, kortweg de IORP. Hij betoogde tijdens de behandeling van het kort geding op 7 juni dat dit beleidskader de EU-lidstaten volop ruimte geeft om hun eigen plan te trekken. In lid 4 van artikel 15 staat bijvoorbeeld dat de pensioenvoorzieningen worden berekend ‘volgens alle voorschriften van de lidstaat’. In lid 5 van artikel 15 staat dat lidstaten ‘aanvullende en meer uitvoerige voorwaarden’ mogen opleggen bij de berekening van de verplichtingen, ‘met het oog op voldoende bescherming van de belangen van deelnemers en pensioengerechtigden’.
Er is geen sprake van dat de Nederlandse overheid op basis van de IORP ‘de risicovrije rente’ niet had mogen kiezen als grondslag voor zijn aan de pensioenfondsen opgelegde buffereisen, aldus de landsadvocaat.
Mislukte poging 1
Er zijn al eerder pogingen gedaan om via de Europese pensioenrichtlijn de Nederlandse pensioenregels aan te vechten. In 2022 verzocht Sobi, de stichting van bedrijvenonderzoeker Pieter Lakeman, de Ondernemingskamer om de jaarrekening van pensioenfonds PME te vernietigen, ook met een beroep op IORP. Dat verzoek werd afgewezen, onder meer omdat pensioenfondsen niet rechtstreeks aangesproken kunnen worden op Europese richtlijnen.
Een ander argument was dat de rechter zo’n vordering alleen zou kunnen toewijzen als de Nederlandse wetgeving overduidelijk in strijd is met hogere (bijvoorbeeld Europese) wetgeving. Dat is op pensioengebied overduidelijk NIET het geval, aldus advocaat Erik Lutjens, de advocaat van PME. In het blad Pensioenpro noemt hij de kansen van de Stichting PensioenVoldoen.NL op succes dan ook ‘nihil’.
Mislukte poging 2
Twee andere stichtingen, KBO-Brabant en Pensioenbehoud, zijn al sinds 2019 met een proefproces bezig. Na eerdere nederlagen bij Rechtbank en Gerechtshof komt die zaak op 30 juni voor de Hoge Raad.
Mislukte poging 3
Op 28 juni oordeelde ook de voorzieningenrechter in Den Haag dat de Nederlandse Staat niet onrechtmatig had gehandeld door op pensioengebied een rekenrente in te voeren die ertoe leidde dat er jarenlang geen inflatiecorrectie kon plaatsvinden. De Europese pensioenrichtlijn noemt alleen een toegestane maximale rente, merkt hij op. Er staat niet in dat er geen lagere rente mag worden toegepast. Ook onderstreept de rechter dat de Europese richtlijn ruimte laat voor eigen regels van de lidstaten die ten koste (kunnen) gaan van de ruimte voor indexatie.
Op de website van PensioenVoldoen.NL kun je je desgewenst aanmelden als deelnemer: https://pensioenvoldoen.nl/.