Interview: O&T-werk van dichtbij

Zware criminelen worden steeds gevaarlijker en maken steeds handiger gebruik van technische middelen. Politiemedewerkers van Observatie & Techniek (O&T) moeten deze criminelen observeren (ook van dichtbij) en bewijslast verzamelen. De nieuwe realiteit betekent dat er meer van deze medewerkers wordt gevraagd.

Kun je wat vertellen over de wereld waarin jullie werken?

‘Nog niet heel lang geleden waren we blij met een cocaïnevangst van 60 kilo. Nu gaat het bij een vangst al snel over tonnen aan drugs. De inzet van AK’s [red: semi-automatische wapens] is daarbij enorm toegenomen. Het lijkt wel de standaard. Dat is ook logisch. Zo’n groot belang, een paar honderd miljoen euro: dat wil je goed beschermen. Bij deze gasten is het niet meer zo dat zij winnen of de politie wint. Dat laatste accepteren ze niet meer. Dus rijden ze met zeer hoge snelheid en gebruiken extreem geweld: alles zodat ze maar niet gepakt worden. Deze criminelen worden steeds wijzer en gaan actief op zoek naar ons. We zien dat ze erin investeren om ons te vinden. Zowel in de operatie als privé. Bij succes wordt geweld niet geschuwd. Dat is een werkelijkheid waar we als professionals mee moeten kunnen dealen.’

Hebben jullie wel voldoende slagkracht om daar wat tegen in te brengen?

‘We hebben slagkracht. Niet genoeg, maar we hebben ‘m wel. Dit type criminelen bestrijden kost heel veel werk. Je kunt daarvoor jarenlang ‘passief’ rechercheren of het O&T inschakelen en proberen om verkregen informatie hard te maken met tastbaar bewijs. We verkorten als O&T dus de politie-inzet die nodig is. Om dit te kunnen doen, komen we in de leefwereld van de boeven op het moment dat zij hun werk uitvoeren. We zien de heterdaad, de overdrachten en horen de gesprekken. Dat is cruciaal voor onderzoek. Anders blijft het altijd gissen. Dat maakt het ook het mooiste werk wat er is. We kunnen écht wat betekenen voor de opsporing.’

Wat vraagt het privé?

‘Het is superbepalend voor iedereen en het heeft invloed op alles. Op alle afspraken die je maakt én of je ze wel of niet kunt maken. Als ik piket heb, kan ik niet normaal mijn sociale dingen doen en ik leg niemand eerlijk uit waarom dat zo is. Wat doe je voor de kost? Dat is een standaardvraag waarop ik altijd moet liegen. Het is best wel gek, dat goede vrienden niet weten dat ik dit werk doe. Ik vertrouw ze, maar wil geen enkel risico nemen. Zelfs m’n ouders weten het niet. Ik wil voorkomen dat zij ooit iets laten vallen omdat ze uit trots over me vertellen.’

Moet je flexibel zijn voor het O&T-werk?

‘Het O&T drijft volledig op flexibiliteit. Zoals overal bij de politie zijn ook hier te weinig mensen. Dan heb ik net boodschappen gedaan, gaat de telefoon en spring ik onmiddellijk in mijn auto om aan het werk te gaan. Zelfs al heb ik geen piket, maar gewoon vrije tijd. Dat is bij ons eerder regel dan uitzondering. Er is altijd wel een zaak die van ons vraagt dat we onmiddellijk in actie komen.’

Hoe is dat financieel geregeld?

‘Een compensatie voor het altijd maar gebeld kunnen worden in onze vrije tijd is er niet. Terwijl ik alleen al om de haverklap het sporten afzeg. Best vervelend, want daar betaal ik ook een hoop geld voor. Het gaat nog verder. Ook nachtdiensten zijn bij ons geregeld met piket. Wie voor O&T kiest, gaat er daardoor financieel op achteruit.’

Ziet de werkgever dat?

‘Van leiding krijgen we mailtjes als ‘goed gewerkt’ en ‘wat zijn jullie professioneel’. De offers die we brengen, lijken vanzelfsprekend. Er wordt dan gezegd dat het bij ons werk hoort dat de Arbeidstijdenwet niet kan worden nageleefd. Maar wij hebben er natuurlijk wel recht op en mogen daar ook best voor worden gecompenseerd. Bij O&T werken mensen uit alle leeftijdsgroepen en dat hebben we ook nodig. Maar als oudere werknemers recht willen uitoefenen op ontheffingen, zie je weerstand. Er wordt dan druk op hen uitgeoefend om dat het qua planning niet handig is. O&T is een kleine groep mensen, dus het heeft superveel impact als die dat moeten opvangen.’

Jullie voeren al de hele zomer actie voor erkenning en waardering. Hoe ervaren jullie dat?

‘Actievoeren is niet wat je wilt en dus ontzettend moeilijk. Dat is echt het sentiment dat leeft. Maar aan de andere kant: er wordt nu al jaren met ons gepraat zonder dat er wat gebeurt. Wij vinden dat extra belasting moet worden vergoed, maar hebben daar nog nooit een structureel voorstel voor gekregen. Ook willen we een fatsoenlijke regeling voor de vergoeding van onkosten. Tot slot: Observatie & Techniek mag je pas doen na een heftig opleidings- en begeleidingstraject, maar ook daar staat vanuit de werkgever niets tegenover. Actievoeren staat eigenlijk ver van ons bed, maar dit zijn de redenen waarom het toch zover is gekomen.’